Typisch Mexicaans

Waar denk je aan als je aan Mexico denkt? Voor veel mensen is dat natuurlijk zon, warmte en vakantie. Maar wat is er wat je als typisch Mexicaans kunt zien? Wat is zo kenmerkend voor de Mexicaans cultuur en welke gerechten en producten mag je als typisch Mexicaans categoriseren. Bij ons schieten zaken als tequila, taco’s en sombrero’s als eerste naar binnen. Op deze pagina hebben wij een aantal zaken en producten op een rijtje gezet die wij als typisch Mexicaans beschouwen. Mocht je zelf nog een leuke aanvulling hebben laat het ons dan weten via het contactformulier. We zijn erg benieuwd of er typisch Mexicaanse elementen zijn die wij over het hoofd gezien hebben.

Meso-Amerikaanse cultuur ontwikkelde zich in Mexico en Midden-Amerika voor de Spanjaarden er voet aan wal zetten in de 16e eew. De bekendste zijn ongetwijfeld de Azteken en de Maya. De Azteken veroverden de omliggende stammen en dwongen hen om eer te bewijzen. Ze groeiden uit tot het machtigste volk in de regio en bouwden indrukwekkende constructies om dat te benadrukken. Het meest iconische beeld van de Meso-Amerikaanse architectuur zijn de blokkige piramides. In tegenstelling tot de Egyptische variant, wordt hier gebruikt gemaakt van de talud-tablero techniek. Een tablero, ofwel een platvorm, wordt bovenop een talud, of helling gelegd. Dit wordt herhaald tot de gewenste hoogte is bereikt. De steden werden dan rond deze piramides gebouwd, met de plazas als hart van de stad, en af en toe zelfs een voetbalveld. Opvallend aan de Meso-Amerikaanse architectuur is dat de gebouwen vaak in dezelfde richting gebouwd werden, zodat deze overeenkomen met de zonsondergang op hun nieuwjaar. Huizen en paleizen werden voornamelijk gebouwd uit kalksteen, dat uitbundig werd versierd met de eveneens typisch iconografische kunststijl uit de periode.

Wist je dat in het Spaans elke hoed met een brede rand sombrero genoemd wordt? Dat komt omdat dit van het woord sombra komt, wat schaduw betekent. Dat is dan ook waar de brede rand voor dient: de dragers wat schaduw geven. Wij gebruiken de term voor de Mexicaanse variant, zelf noemen Mexicanen hem de Sombrero de charro. Een typische sombero wordt gemaakt van stro of vilt, heeft een hoge, bolle top, een rand tot wel 60 cm breed en wordt bijna altijd vastgemaakt met een veter onder de kin. De hogere klassen droegen witte, grijze of beige hoeden, boeren hielden het vaak op een sombrero van stro. De oorsprong van de sombrero is niet duidelijk, maar de eerste vermeldingen dateren al terug tot de 15e eeuw. Ooit een noodzaak, tegenwoordig is de sombrero niet meer weg te denken uit het Mexicaanse straatbeeld.

Frankrijk heeft champagne, Mexico heeft tequila. Beide zijn een toponiem, en voor beide gelden strikte regels. Zo mag tequila enkel gebrouwen worden van de blauwe agaveplant, en enkel in de staat rond Tequila, Jalisco. De Mexicanen zijn duidelijk trots op hun drank: elke derde zaterdag van maart is Nationale Tequila Dag. Ze kijken ook vreemd op wanneer wij ons shotje vergezellen van zout en limoen, want zij drinken hun tequila gewoon puur. Tequila heeft dan ook al een hele geschiedenis. De eerste variant werd in de 16e eeuw gebrouwen, en in reeds in 1608 reikte koning Carlos IV de eerste licentie uit om de drank op commercieel niveau te brouwen. Doorheen de tijd werden verschillende manieren gebruikt om tequila te rijpen. Zowel het gebruikte hout als de tijd die gebruikt wordt heeft invloed op het resultaat. Daardoor varieert ook de kleur van helder tot een diep amber.

Elke cultuur heeft zijn feestdag voor de doden, en dat is in Mexico niet anders. Ze eren hun doden op de Día de Muertos, 2 november. De dood is voor Mexicanen een deel van het leven, en deze dag is om te vieren, want vandaag ontwaken hun geliefden en vieren met hen mee. Samen met familie en vrienden bidden ze voor de overledenen om hen te helpen met hun spirituele reis. De eigenlijke Día de Muertos valt op 2 november, maar het feest begint al op 31 oktober. De families maken kleine ‘ofrendas’, een persoonlijk altaartje voor de overledene, versieren dat met azteekse goudsbloem en het favoriete eten en drinken van de overledene. Deze nemen ze dan mee wanneer ze een bezoek brengen aan het kerkhof. De graven worden ook gepoetst en opgeruimd. Bij de graven van kinderen wordt speelgoed achtergelaten, voor volwassenen een fles tequila.

Mexico is de bakermat van een eeuwenoud en indrukwekkend ritueel, de Danza de los Valodores. Vijf mannen in witte en rode outfits, met een typisch regenboogkleurig hoofddeksel en een hoop spiegelende deeltjes, klimmen op een paal van wel 30 meter hoog. Eén van hen speelt trom of fluit bovenop de paal, terwijl de vier anderen, de voladores, zich met een touw vastmaken aan de top. Vervolgens laten ze zich elegant naar beneden vallen in een spectaculaire dans. Dertien keer draaien ze rond de paal, in totaal dus 52, hetzelfde aantal als er jaren zijn in een Azteekse eeuw. De vier dansers symboliseren dan weer de vier windrichtingen en de vier elementen. De Danza de los Voladores heeft haar oorsprong in Veracruz, maar wordt tegenwoordig in heel Mexico gehouden. Oorspronkelijk was het een vruchtbaarheidsritueel, dat intussen verworden is tot een spectaculair stukje traditie.

Een minder bekend, maar daarom niet minder integraal, deel van de Mexicaanse cultuur, is de Charreada. De sport lijkt heel erg op de wat bekendere rodeo’s uit de Verenigde Staten. Charreada ontstonden al in de 16e eeuw. De lokale bevolking werd tewerkgesteld op de steeds groter wordende haciënda’s. Deze vaqueros, herders, werden algauw zeer goede ruiters en werden de eerste zogenaamde charros, deelnemers aan een charreada. Oorspronkelijk vonden die plaats tussen haciënda’s onderling, maar nadat die wegvielen in de Mexicaanse Revolutie, vormden de Charros een nationaal verbond om hun sport in leven te houden. Tegenwoordig wordt de charreada beschouwd als een levende kunstvorm. Sinds 2016 werd de charreada zelfs opgenomen op de Immateriële erfgoedlijst van Unesco. Deelnemers dragen feestelijke, traditionele outfits die tegelijkertijd heel praktisch zijn. Verschillende teams nemen deel aan maar liefst tien verschillende events, allemaal bedoeld om te bewijzen hoe goed de ruiters met hun paarden kunnen werken.

Wie denkt aan Mexico, denkt spontaan aan een vrolijke mariachiband. De naam komt wellicht van de houtsoort die voor de traditionele dansvloer werd gebruikt. Een populaire, maar foute, theorie is dat de naam komt van het Franse ‘marriage’. Mariachi gaat immers minstens terug tot de 18e eeuw, lang voor de Franse tussenkomst in Mexico. Tijdens de 20e eeuw evolueerde mariachi van een landelijk gegeven naar een stedelijk fenomeen om uiteindelijk heel Mexico te vertegenwoordigen. De staat heeft daar zo actief aan bijgedragen met allerlei promoties, radionetwerken, en de aanwezigheid bij officiële evenementen, dat de muziek intussen verweven is met de hele Mexicaanse cultuur. Sinds 2011 staat mariachi zelfs op de Immateriële Erfgoedlijst van Unesco. Een typische groep kan allerlei formaten aannemen, maar bestaat doorgaans uit niet minder dan acht violen, twee trompetten en minstens één gitaar. De oorspronkelijk Europese instrumenten werden werden doorheen de geschiedenis aangepast aan de voorkeur van de locals, waardoor ze hun kenmerkende klanken gekregen hebben.

Je kan een Mexicaan heel gemakkelijk beledigen door te insinueren dat tex-mex deel uitmaakt van de Mexicaanse keuken. Authentieke Mexicaanse gerechten zijn een samensmelting van de Spaanse en Azteekse keuken. Maïs, tomaten en chilipepers zijn basisingrediënten in bijna elke maaltijd. Ook wordt er vaak met bonen, avocado’s en rijst gewerkt. Maïs wordt zowel gebruikt als graan, om bijvoorbeeld taco’s en tortilla’s te maken, als als volwaardige groente. Koriander en komijn zijn twee belangrijke smaakmakers. Typische gerechten zijn de mole sauce, wat ook het nationale gerecht is, salsa, nacho’s en quesedilla’s. De Mexicaanse keuken is te gevarieerd om ze allemaal op te noemen. Een typische hoofdmaaltijd thuis bestaat uit een soep, vlees met jus, geserveerd met een salsa, bonen en tortilla’s of rijst en wordt vergezeld door een fruitdrankje. Doorgaans wordt ‘s middags de hoofdmaaltijd gegeten, en eet men ‘s avonds de restjes of een stukje zoetbrood met koffie.